Warunkiem prawidłowej artykulacji wszystkich głosek jest między innymi sprawne działanie aparatu mowy. Wymowa każdej głoski wymaga innego ułożenia narządów mowy i innej pracy mięśni. Dlatego też bardzo ważne są ćwiczenia poprawiające sprawność narządów mowy. Ćwiczenia te mają na celu wykształcenie celowych ruchów języka warg i podniebienia miękkiego.

W gabinecie logopedycznym pracę nad poprawnym brzmieniem zaburzonej głoski powinny poprzedzić ćwiczenia usprawniające aparat mowy. Są one często prowadzone w formie zabawy. Taką samą gimnastykę narządów mowy można a nawet należy prowadzić z dzieckiem w domu.

Przykłady ćwiczeń języka.

1. Wysuwanie języka - język wąski i szeroki. Kierowanie języka w kąciki ust: w prawo i w lewo - przy szeroko otwartych ustach.

2. Unoszenie języka na górną wargę - język wąski, język szeroki (usta szeroko otwarte). Ćwiczenia wykonujemy bez pomocy dolnej wargi.

3. Unoszenie języka za górne zęby i cofanie go w stronę gardła.

4. Dotykanie językiem zębów trzonowych górnych i dolnych. Dotykanie językiem poszczególnych zębów - po kolei.

5.Oblizywanie warg ruchem okrężnym - usta szeroko otwarte.

6. Mlaskanie czubkiem języka. Mlaskanie środkiem języka. Przyssanie języka do podniebienia przy szeroko otwartych ustach.

7. Wypychanie językiem policzków.

Przykłady ćwiczeń warg

1. Szerokie otwieranie ust i zamykanie. Wysuwanie warg do przodu ( jak przy głosce u), rozchylanie warg (jak przy głosce e). Ruch wysuwania i rozchylania wykonujemy naprzemiennie.

2. Rozciąganie złączonych płasko warg poprzez cofnięcie kącików ust (jak przy głosce i).

3. Układanie wargi dolnej na górną i górnej na dolną.

4. Wysunięte do przodu i ściągnięte wargi przesuwamy w kąciki ust: w lewo i w prawo a następnie wykonujemy ruch okrężny.

5. Dmuchanie przez złączone wargi, lekko wysunięte do przodu; parskanie, cmokanie.

6. Wymawianie samogłosek: i-u, a następnie a, e, u, i, o, y (należy zachować tę kolejność).

                                                                           Przykłady ćwiczeń żuchwy
1. Opuszczanie i unoszenie żuchwy ku górze.
2. Ruchy żuchwy do tyłu i do przodu.
3. Zagryzanie dolnymi zębami górnej wargi i górnymi zębami dolnej wargi.
4. Wykonywanie ruchów poziomych żuchwy przy rozchylonych wargach.
5. Naśladowanie żucia gumy.

                                                                          Przykłady ćwiczeń podniebienia miękkiego

1. Chrapanie na wdechu i wydechu.
2. Ziewanie.
3. Naśladowanie głosu gęsi (gę, gę, gę).
4. Wykonywanie ruchów żuchwy do przodu i do tyłu.

Dopiero po wyćwiczeniu języka, warg, żuchwy i podniebienia miękkiego ,po osiągnięciu dostatecznej sprawności ruchowej i czuciowej, mamy szansę korygowania nieprawidłowego  brzmienia głosek u dziecka.